سابقه تاريخي و وجه تسميه اوز

در فرهنگ هاي مختلف لغات همجون فرهنگ جامع و اقرب المورد "اوز" به معناي بزرگ و پهناور و درشت معني شده است كه نشان دهنده قدمت، عظمت و بزرگي اين ديار است. از سويي در فرهنگ هاي لغت شرح قاموس، برهان قاطع و غياث الغاث، اوز به معناي بط يا مرغابي ذكر گشته است.

در زمان هاي گذشته و در دوران سوم زمين شناسي به بعد كه اطراف اوز را اب فرا گرفته بوده است، اين مكان مانند جزيره اي مرغابي روي اب شناور بوده و در ان زمان اين ديار را "اوز" ناميده اند. وجود صدف و سنگواره در بلندي هاي اين شهر مي تواند تاييد كننده اين دلايل باشد.

در كتاب جهانگشاي نادري اثر ميرزا مجمد مهدي خان استرابادي منشي اول نادر شاه افشار در مورد اوز قلمفرسايي شده است. قدمت اوز دليلي است تا اين اقليم پرخاطره، شاهد اثار تاريخي و ميراث فرهنگي قابل قبولي باشد. از اين نظر قديم ترين سنگ نبشته اي كه بر سر در يكي از اب انبارهاي قديمي به نام بركه سلفي نصب شده است، تاريخ 718 هجري قمري را دارد و مي توان گفت كه اوز پيش از اسلام اباد بوده است.

وجود ويرانه هاي قديمي و اثار روستايي در كهنه خليل، خرابه برزگو و تاك زو و نيز انجه كه از قلعه پرويزه باقي مانده تاريخي كهنسال در منطقه را نشان مي دهد. قلعه پرويزه كه در زبان محلي ان را قلعه پروده مي گويند، منسوب به خسرو پرويز پادشاه ساساني مي باشد.

بركه ملا محمد از اثار دوره افشاريه و بركه سلفي متعلق به 700 سال پيش و بازار قيصريه كه از اثار گرانبهاي اين شهر بوده است، متاسفانه در اثر بي توجهي ويران گرديد.

بنا به مدارك و شواهد موجود، در دوره قاجاريه بيش از 16 كارخانه تفنگ سازي، در اوز داير بوده و اسلحه توليد مي كرده است كه تفنگ هاي ساخت ان زمان هم اكنون در موزه لندن و شهر مسقط پايتخت عمان موجود است.

افزون بر ان چند كارگاه بزرك جاجيم و گليم بافي نيز در ان مكان داير بوده است كه نشان از همت و تلاش و كار مردم و اباداني اين ديار بوده است.

_______________________________________________________________________ 

فارسنامه دوم شناختي تاريخي فرهنگي اقتصادي جلد دوم به كوشش عبدالمحمد طاهري